İfade Özgürlüğü Derneği tarafından yayınlanan EngelliWeb 2018: Türkiye’den Erişime Engellenen Web Siteleri, Haber ve Sosyal Medya İçeriklerinin Analiz Raporu’nda Türkiye’den erişime engellene web siteleri, haberler ve sosyal medya hesap ve içerikleri ile ilgili istatistiki veriler açıklandı.
Yaman Akdeniz ve Ozan Güven tarafından hazırlanan raporda 2018 sonu itibarıyla Türkiye’den 245.825 web sitesinin erişime engellendiği belirtildi. Bu web sitelerinden 54.903 tanesinin 2018 yılı içinde erişime engellendiği belirtilen raporda, 52.156 web sitesinin BTK Başkanı tarafından 5651 sayılı Kanun’un 8. maddesi kapsamında erişime engellendiği, 1196 web sitesinin hakimlik, savcılık ve mahkeme kararlarıyla, 789 web sitesinin Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, 369 web sitesinin Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, 140 web sitesinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından, 89 web sitesinin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, 74 web sitesinin Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, 57 web sitesinin Tarım ve Orman Bakanlığı, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından ve 33 web sitesinin de Türkiye Jokey Kulübü tarafından erişime engellendiği belirtilmiştir.
Genel toplamda ise içlerinde dünyaca meşhur Wikipedia ve Imgur platformlarının alan adları de olmak üzere 2018 yılı sonu itibarıyla Türkiye’den toplam 245.825 alan adı erişime engellenmiştir. Türkiye’den 2018 yılı sonu itibarıyla erişime engellenen 245.825 web sitesi ve alan adı 578 farklı kurum tarafından verilen toplam 212.200 farklı karar ile erişime engellenmiştir.
Bu alan adlarından 114.899 tanesi kapatılana kadar TİB tarafından, 114.772 tanesi BTK Başkanı tarafından olmak üzere 229.671 tanesi idari tedbir kararlarıyla, 11.879 tanesi hakimlikler, savcılıklar ve mahkemeler tarafından, 3152 tanesi Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından, 436 tanesi Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, 179 tanesi Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, 150 tanesi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından, 142 tanesi Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından, 86 tanesi Türkiye Jokey Kulübü tarafından, 8 tanesi Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından, 5 tanesi Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından, ve 5 tanesi de Yüksek Seçim Kurulu tarafından erişime engellenmiştir.
Engellenen Haber (URL) İstatistikleri – 2018
2018 yılı içinde “en çok haberi engellenen haber sitesi” kategorisinde 204 haberle Sözcü gazetesi ilk sırada yer almıştır. İkinci sırada 196 haberi erişime engellenen Cumhuriyet ve üçüncü sırada ise 190 haberi erişime engellenen Hürriyet gazetesi yer almaktadır. 2018 içinde değerlendirmeye alınan bir diğer kategori olan “erişime engellenen haberleri sayısal olarak en çok kaldıran ve silen” haber sitelerinin tespiti olmuştur. İfade Özgürlüğü Derneği raporunda, bu kategoride OdaTV, erişime engellenen 138 haberinin 135 tanesini (%98) bu haberler erişime engellendikten sonra haber sitesinden kaldırarak birinci sırada yer almıştır. İkinci sırada erişime engellenen 133 haberinin 115 tanesini (%86) kaldıran T24 haber sitesi yer almaktadır. Üçüncü sırada is erişime engellenen 77 haberinin hepsini (%100) kaldıran Akşam gazetesi ve dördüncü sırada ise 77 haberinden 73 (%95) tanesini haber sitesinden kaldıran Posta gazetesi yer almaktadır. Bu kategoride beşinci sırada ise erişime engellenen 40 haberinin hepsini (%100) kaldıran ABC gazetesinin haber sitesi yer almaktadır. Bu kategoride dikkat çeken diğer iki haber sitesi ise erişime engellenen 35 haberin 32 tanesini (%91) kaldıran Gazete Duvar ve 56 haberinin 35 tanesini (%63) kaldıran Evrensel gazetesinin web sitesidir.
2018 yılı içinde sadece iki haber sitesi erişime engellenen hiçbir haberini kaldırmamıştır. Bu gruptaki haber sitelerinden Diken erişime engellenen 55 haberinin hiç birini kaldırmamakla birinci sırada yer almaktadır. İkinci sırada ise 33 haberi erişime engellenen fakat bu haberlerin hiç birini kaldırmayan NTV yer almaktadır.
Engellenen ve Silinen Haber (URL) İstatistikleri – Genel Toplam (2014-2018)
2018 sonu itibarı ile genel toplamda “en çok haberi engellenen haber sitesi” kategorisinde 721 haberi engellenen Hürriyet birinci sırada, 641 haberi engellenen Sabah ikinci sırada, 585 haberi erişime engellenen T24 üçüncü sırada, 580 haberi erişime engellenen Sözcü dördüncü sırada ve 549 haberi erişime engellenen Cumhuriyet beşinci sırada yer almaktadır.
2018 sonu itibarı ile genel toplamda “erişime engellenen haberleri sayısal olarak en çok kaldıran ve silen” haber sitesi 524 haberle T24 haber sitesidir. T24, 2018 sonuna kadar erişimi engellenen 585 haberinden 524 tanesini (%90) haber sitesinden kaldırmıştır. Bu kategoride ikinci sırada erişimi engellenen 354 haberden 343 tanesini (%97) kaldıran OdaTV haber sitesi yer almaktadır. Üçüncü sırada erişimi engellenen 721 haberinden 212 (%29) tanesini sitesinden kaldıran Hürriyet yer almaktadır. Dördüncü sırada erişimi engellenen 139 haberinin hepsini (%100) web sitesinden kaldıran ABC gazetesi haber sitesi ve beşinci sırada ise erişimi engellenen 144 haberinin 139 tanesini haber sitesinden kaldıran Akşam haber sitesi yer almaktadır.
İçerik sahipleri tarafından silinen içeriklerle ilgili olarak raporda “her ne kadar 5651 sayılı Kanun’un 9. maddesi kapsamında sulh ceza hakimlikleri sadece “erişimin engellenmesine” karar verebilse dahi çok sayıda haber sitesi sıklıkla ve giderek artarak erişime engellenen haber ve içeriklerini web sitelerinden kaldırmakta ve çıkartmaktadır” denilmiştir. Bu uygulamanın bir sonucu olarak içerik sahipleri tarafından “kendi kendine kaldırılan içeriklerle” oto-sansürün artmakta olduğu belirtilmiştir.
İfade Özgürlüğü Derneği raporunda ayrıca sosyal medya platformları tarafından yayınlanan şeffaflık raporları da incelenmiş ve Türkiye’nin dünyadaki durumu da detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Raporda 2012-2018 Twitter Şeffaflık raporlarında dünya genelinde Türkiye’nin durumu değerlendirildiğinde 2012 başı ve 2018 yıl sonu itibarı ile Türkiye’den Twitter’a toplam 5099 mahkeme kararı gönderildiği fakat aynı dönemde Twitter’a Rusya’dan 385 ve Brezilya’dan 290 mahkeme kararı gönderildiği belirtilmiş. Raporda, genel toplamda 75.265 Twitter hesabının kapatılması talep edilmesine rağmen Twitter tarafından sadece 1979 hesap Türkiye’den kapatılır veya görünmez kılınırken, ikinci sırada yer alan Rusya’dan 12.400 Twitter hesabının kapatılması talep edilmiş fakat sadece 301 hesap kapatılmış veya Rusya’dan görünmez kılınmıştır. Üçüncü sırada yer alan Hindistan’dan yapılan 5.695 talebe istinaden de sadece 132 hesap kapatılmış veya Hindistan’dan görünmez kılınmıştır.
Raporda, erişim engelleme uygulamalarının 13. yılına girilmişken, “devletin karmaşık İnternet Sansür Mekanizması daha önce olmadığı kadar canlı ve aktif şekilde işlemeye ve gelişmeye devam etmektedir” denilmiştir.
Raporun yazarlarından Prof. Dr. Yaman Akdeniz raporla ilgili olarak “EngelliWeb raporlarını 6 ayda bir yayınlamaya devam edeceğiz ve Türkiye’deki İnternet sansür uygulamalarını mümkün olduğu kadar şeffaf kılmaya çalışacağız. Bu raporda görüleceği üzere farkında olmadığımız kadar kamu kurum ve kuruluşuna, Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na,Sermaye Piyasası Kurulu’ndan Türkiye Jokey Kulübü’ne kadar bir çok kuruma erişim engelleme yetkisi verilmiş. Bu yetkiler dahilinde alınan erişim engelleme kararlarını denetleyen veya soran yok, hesap verilebilirlik açısından da ciddi sorunlar var. Her ne kadar İnternet’i tamamen kontrol altına almak mümkün olmasa da Türkiye bu işi çok ciddiye alıyor ve bilgi akışını erişim engelleme uygulamaları ile ciddi bir şekilde aksatmaya çalışıyor” dedi.